BLOG – Innoveren omvat meer dan enkel implementeren en opschalen

Zorg- en welzijnsorganisaties zijn er inmiddels van doordrongen: technologie en andere manieren van werken zullen in rap tempo een groot beroep doen op de flexibiliteit en het verandervermogen van hun organisatie. Maar niet alleen van hun organisatie, het hangt ook heel nauw samen met de veranderkracht van hun professionals. De sector als geheel en organisaties individueel ervaren daartoe uitdagingen die de benodigde versnelling in de weg staan.

In onze sector zijn de diensten die worden verleend, direct verbonden aan de mensen die ze verlenen. Innovatie gaat daarmee niet alleen over het veranderen van je organisatieprocessen. Het gaat daarnaast over een transformatie in het werken en denken van de professionals. De geijkte thema’s die aandacht verdienen bij innovatie in onze sector, zijn daarmee niet per sé anders dan in andere sectoren. Het zwaartepunt ligt echter wel meer op de aspecten cultuur, het sociaal aspect en leiderschap. Dit alles wordt nog eens versterkt door een enorme diversiteit als het gaat om de vaardigheden en veranderbereidheid van zorg- en welzijnsprofessionals.

Valkuil: niet goed inschatten van vaardigheid
De boodschap in het “Integraal Zorgakkoord” (IZA) is duidelijk: vanaf 2025 zullen effectief gebleken innovaties moeten renderen. Waar het IZA veel aandacht en ruimte vraagt voor de input en ruimte van zorgprofessionals in dit proces, zie ik in de praktijk dat dit nog lang niet altijd uitvoerbaar blijkt.
Het gesprek over de inzet van meer technologische innovaties bijvoorbeeld roept bij professionals vaak veel onzekerheid op. Ze vragen zich af of ze wel mee kunnen in deze ontwikkeling, hoe het werk er dan uit komt te zien en of ze het werk dan nog leuk vinden.
Ook moeten idealiter de veranderkundige en digitale vaardigheden integraal onderdeel van het leven lang ontwikkelaanbod van professionals zijn. Of de professionals daar allen even ontvankelijk voor zijn, daarover heb ik nu nog mijn twijfels. De afgelopen jaren is er namelijk weinig ruimte geweest voor professionals om hiermee bezig te zijn. De arbeidsmarkttekorten en de coronacrisis hebben veel van hen gevraagd. Dat maakt dat de acceptatie van (technologische) innovatie veelal is blijven steken bij een klein groepje professionals.

Ten aanzien van de inzet van (technologische) innovaties hebben we het punt nog niet bereikt dat alle professionals de regierol kunnen gaan pakken. De ambities van de landelijke akkoorden – denk aan “digitaal als het kan” uitleggen aan burgers met een ondersteuningsvraag – vraagt dat ze dit wel snel ontwikkelen! Ofwel, werk aan de winkel.
Neem in je jaarplan extra ruimte op om de professionals hierin een betere positie te geven, ondersteund met kennisontwikkeling en professionalisering aangaande werken met technologie.

Inbedding technologie en innovatie in organisatievisie en strategie
Vergroot de kans op het succesvol en duurzaam implementeren van innovatie en technologische innovaties in je organisatie door te beginnen vanuit overtuiging. Een duidelijke organisatievisie is van belang. Antwoord op de vragen: “Waar draagt het aan bij?” en “Hoe gaan we dat bereiken?” geven richting en houvast. Professionals willen weten welke kant ze op bewegen. Met een goede strategie kun je verduidelijken welke rol professionals kunnen pakken. De professional kan vervolgens zelf een inschatting maken waar zijn verantwoordelijkheden liggen en hoe hij/zij kan bijdragen aan de strategie.

Wat een verandertraject rondom een technologische innovatie onderscheidt van andere veranderingen is dat de vernieuwing het instrumentarium of de werkwijze vervangt die een professional voorheen als verlengstuk van zijn eigen ‘zijn’ inzette. Het kan door professionals als erg disruptief worden ervaren als de bijdrage die hij/ zij eerst als mens leverde aan een andere mens, door technologie wordt vervangen. Onderschat niet de impact die dit alles kan hebben op je werkprocessen, en je medewerkers.

Deze verandering kan zo disruptief voelen dat dit vraagt om een strategie op team en individueel niveau die expliciet gericht is op ‘anders werken’ met de technologische innovatie en de impact die dit kan hebben op de professionals en hun beleving hiervan. Geef ze houvast door ze te laten weten wat er van ze verwacht wordt, begeleid ze goed en neem ze mee in vlakken waarop ze zich kunnen ontwikkelen. Ook geeft dit mensen met een lijnverantwoordelijkheid de ruimte en onderbouwing om te doen wat nodig is om als team of afdeling hieraan bij te dragen.

Tip: Werk parallel aan een implementatie- of verandertraject ook aan het herinrichten van het interne systeem en aan vaardigheden, met heldere afspraken, zeggenschap en professionele ruimte. Formuleer daarop doelstellingen voor in de jaarplannen

Hoe dan: tijd en ruimte

Allemaal leuk bedacht hoor, die ontwikkeling, maar wanneer dan?, hoor ik je denken. Daarom is het zo belangrijk te zoeken naar aanbod dat past binnen de ruimte die er is in je organisatie. Professionalisering en (persoonlijke) ontwikkeling kunnen niet stilstaan; ook op dit thema moet hiervoor ruimte worden gemaakt.

Het project Medewerker En Technologie heeft ons veel geleerd over het vergroten van de veranderkracht bij organisaties en wat ervoor nodig is om dit te realiseren. Zo merkten wij dat organisaties in toenemende mate een gebrek aan tijd en ruimte hadden om deel te nemen aan ontwikkel- of leeraanbod. Dat signaal is opgepakt en op basis daarvan is het aanbod minder tijdsintensief en meer tijd- en plaatsonafhankelijk gemaakt.

Tip: Reserveer expliciet ruimte voor kennis en professionalisering rondom digitalisering, de inzet van technologie en verandervermogen.

Goede basis
Zoals ik eerder al opmerkte, bestaat er een enorme diversiteit als het gaat om de vaardigheden van zorg- en welzijnsprofessionals die in de nabije toekomst meer met technologie moeten gaan werken. Er zijn door Vilans en Digivaardig in de zorg vier digitypes omschreven. Dit geeft organisaties op een pragmatische wijze houvast om de digitale vaardigheden van hun professionals te analyseren.

Tip: Bekijk als voorbeeld de 4 digitypes.

Wij verwachten voor de toekomst dat iedere professional een set basiskwalificaties moet hebben om te kunnen functioneren in de werkomgeving van de toekomst. Het V-model (zie tip hieronder) geeft daarin goed inzicht. De basiskwalificaties bereiken die passen bij hun positie in jouw organisatie (van de toekomst), gaat geheid niet vanzelf: daar is ondersteuning bij nodig. Denk aan voor hen zichtbare dingen, zoals het reserveren van opleidingsbudget en het opnemen van de ontwikkelambitie van deze basiskwalificaties in de team(jaar)plannen.

Tip: Zie voor deze basiskwalificaties het V-model.

Tip: Het centraal positioneren van dit thema in de organisatie voelt logisch, maar voor professionals wordt de urgentie dan vaak niet gevoeld. Door als team een gedragen ambitie op te nemen, wordt de urgentie en verantwoordelijkheid om te ontwikkelen meer gevoeld en creëer je als team ook direct ontwikkelruimte.

Kortom
Ben je in de veronderstelling dat je er bent op het moment dat je een veranderproces één keer goed doorloopt? Of wanneer je dit jaar flink inzet op de ontwikkeling van kennis en vaardigheden ten aanzien van innovatievolwassenheid? Helaas is er meer nodig om tot succesvolle implementatie en doorontwikkeling te komen. De toekomst van onze sector vraagt om organisaties die expert zijn in transformeren en die daarmee sneller kunnen inspelen op steeds nieuwe ontwikkelingen, trends en beschikbare middelen die zich aandienen. Dit geldt ook voor het systeem waarin we zorg en maatschappelijk ondersteuning nu organiseren.
(Het gaat er dus in dit artikel in de kern niet over dat je organisatie helemaal digitaal vaardig moet zijn, maar het helpt wel…)

Het is een feit dat (technologische) innovatie steeds meer en ingrijpender onderdeel van zorg en maatschappelijke dienstverlening gaat worden. Het tempo waarin het systeem en de sector technologie integreert en adopteert, kunnen we ons nu en in de toekomst niet meer veroorloven. Dus zet er vandaag al op een duurzame manier op in.

Disruptief (DURF)
Heeft jouw organisatie de ruimte en de durf? Positioneer een clubje innovators (met draagvlak van het bestuur) die ook buiten de reguliere lijn van je organisatie past. Iets wat helemaal niet gangbaar is binnen onze sector, maar wat met een duidelijke opdracht enorm versnellend kan werken.

Meer informatie
Dit is in 1411 woorden een samenvatting van veel meer kennis en informatie die we hebben. Wil je hier meer over weten, eens sparren of bespreken welke activiteiten er in de regio zijn om je hier bij te ondersteunen. Neem contact met me op!